«حسن روحانی» و «ولادیمیر پوتین» روسای جمهوری ایران و روسیه دیروز (بیست و پنجم شهریورماه) در آنکارا با «رجب طیب اردوغان» همتای ترک خود ملاقات کردند. دیدارهای دو و سه جانبه آنکارا در چارچوب پنجمین دور از مذاکرات موسوم به «روند آستانه» صورت می گیرد. پیش تر نشست سه جانبه مذاکره کننده گان کشورهای ضامن روند آستانه یکشنبه شب با حضور نمایندگان ایران، ترکیه و روسیه در آنکارا برگزار شد. حسن روحانی، روز گذشته در حاشیه پنجمین دور اجلاس سه جانبه سران ایران، روسیه و ترکیه در دیدار با رجب طیب اردوغان، همتای ترک خود با اشاره به اینکه همکاری سه کشور ضامن روند آستانه باعث شده امنیت بیشتری در سوریه حاکم باشد و مردم این کشور در بخش های زیادی از سرزمین خود شرایط بهتری داشته باشند، تاکید کرد: «باید به دولت سوریه برای مبارزه با باقیمانده تروریست ها به ویژه در منطقه ادلب و شرق فرات کمک کرد و همکاری ها تا ریشه کن شدن تروریسم در منطقه ادامه یابد؛ از این رو امیدوارم نتیجه تلاش های سه کشور منجر به امنیت پایدار در سوریه و تحقق حاکمیت مردم آن کشور باشد.»به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، روسای جمهوری ایران و ترکیه پس از این دیدار، در نشست هیات های عالی رتبه دو کشور حضور یافتند و روند مناسبات و همکاری های فی مابین و چگونگی اجرا و عملیاتی شدن توافقات تهران-آنکارا را مورد بررسی قرار دادند.روحانی با اشاره به همکاری های دو کشور و اینکه گسترش همکاری های تجاری فی مابین با استفاده از پول ملی در مناسبات اقتصادی تهران-آنکارا تحرک و جهش ایجاد می کند، گفت: «ایران از حضور سرمایه گذاران و بخش خصوصی ترکیه در اجرای پروژه های مشترک استقبال می کند.»

رئیس جمهور ادامه داد: «برگزاری بیست و هفتمین کمیسیون مشترک همکاری های ایران و ترکیه در روزهای آینده، فرصت بسیار مهمی برای توسعه بیش از پیش همکاری های فی مابین در حوزه های مختلف خواهد بود.» روحانی با بیان اینکه ایران و ترکیه در زمینه مبارزه با تروریسم دیدگاه مشترکی دارند، گفت: «خوشبختانه پیشرفت های خوبی برای گسترش همکاری ها در بخش دفاعی میان دو کشور حاصل شده و زمینه های مناسبی برای توسعه همکاری ها و انتقال تجربیات وجود دارد؛ از این رو همکاری های ایران و ترکیه در تامین امنیت مرزهای مشترک و منطقه ادامه داشته و گسترش خواهد یافت.» رئیس جمهور تاکید کرد: «الگوی همکاری سه جانبه ایران و ترکیه با روسیه در تامین امنیت منطقه می تواند با همکاری های سه جانبه و چند جانبه اقتصادی با همسایگان، به توسعه و ثبات منطقه و ملت های دو کشور کمک کند.» روحانی با بیان اینکه حفظ امنیت آبراه های منطقه خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز همواره برای ایران به عنوان بزرگ ترین کشور ساحلی مورد توجه بوده است، تاکید کرد: «امنیت آبراه های منطقه صرفا باید توسط کشورهای ساحلی تامین شود و حضور نیروهای آمریکایی و دعوت آنها از سایر کشورها برای حضور در منطقه تنها موجب افزایش مشکلات و تنش های موجود خواهد بود.» رئیس جمهور حملات به یمن را نتیجه محاسبات اشتباه و آدرس های غلط آمریکا دانست و گفت: «همه باید تلاش کنیم تا با مشارکت سازمان ملل متحد، ثبات و آرامش به یمن بازگردد.» رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز در این دیدار با اشاره به روابط دوستانه و برادرانه و روبه توسعه ایران و ترکیه، گفت: «مصمم هستیم گام های بزرگی که در روابط دو کشور برداشته شده را ادامه داده و توسعه دهیم.» رئیس جمهور ترکیه افزود: «همکاری های تجاری بین دو کشور با استفاده از پول های ملی رشد قابل ملاحظه ای داشته و این روند ادامه خواهد یافت.» وی با بیان اینکه همکاری های سه جانبه ترکیه با ایران و روسیه در قالب روند آستانه نتایج بسیار خوبی برای ثبات و امنیت سوریه و منطقه داشته و توافقات سه کشور از تراژدی انسانی در مناطق مختلف جلوگیری کرده است، گفت: «امیدواریم در نتیجه این نشست و تکمیل توافقات نشست قبلی در سوچی، ثبات و امنیت هر چه سریع تر در منطقه و به ویژه ادلب حاکم شود.» همچنین رئیس جمهور ایران و ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که برای شرکت در نشست سه جانبه روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه در آنکارا به سر می برند، قبل از برپایی این نشست سه جانبه با یکدیگر دیدار کردند.

واکنش دو سخنگو به سفر روحانی

همچنین علی ربیعی، سخنگوی دولت در این رابطه گفت: «مذاکرات آستانه الگویی برای حل و فصل بحران هایی است که در منطقه و سایر مناطق بحران خیز وجود دارد. معتقدم کشورهای مهم و اثرگذار منطقه بیشترین حق را برای حل و فصل منازعات منطقه ای دارند و می توانند در ساختن الگوهایی که مسائل منطقه را در درون خودش حل و فصل کند، موثر باشند.» همچنین سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درخصوص اهداف نشست سه جانبه در آنکارا گفت: جمهوری اسلامی ایران به همراه کشورهای روسیه و ترکیه با توجه به ملاحظات و دغدغه های امنیتی و سیاسی که در سطح خرد و کلان دارند همواره این دغدغه را داشته اند که ضمن این که به سمت کاهش تنش در سوریه حرکت کنند در این ارتباط تلاش دارند تمامیت ارضی دولت قانونی سوریه توسط همه کشورها از جمله ایران، روسیه و ترکیه حفظ شود.

چهار دور مذاکره

دور اول نشست سه جانبه سران ترکیه، روسیه و ایران درباره بحران سوریه موسوم به نشست سران ضامن صلح آستانه یکم آذر سال 1396 در شهر سوچی روسیه برگزار شد. در این نشست، کشورهای روسیه، ترکیه و ایران به عنوان دولت های ضامن روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه و برقراری ثبات و امنیت در این کشور روند حل جنگ داخلی سوریه را بررسی کردند.دومین دور مذاکرات سران آستانه فروردین سال 1397 به میزبانی ترکیه در آنکارا برگزار شد. در بیانیه پایانی دومین دور مذاکرات سران آستانه علاوه بر تاکید بر مبارزه مشترک برای نابودی گروه های تروریستی داعش، جبهه النصره و القاعده و افراد متعلق به داعش، بر جداسازی گروه های تروریستی از مخالفان مسلح که در آتش بس شرکت کردند، برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان تاکید شد.سومین دور مذاکرات آستانه در شرایطی 16 شهریور 97 به میزبانی تهران برگزار شد که به دلیل تبدیل شدن ادلب به آخرین کانون تروریست ها در سوریه و احتمال حمله ارتش سوریه به آن به عنوان آخرین پناهگاه تروریستی در کانون توجه جهان قرار داشت. چهارمین دور مذاکرات سران روسیه، ایران و ترکیه نیز 24 بهمن 1397 در شهر بندری سوچی روسیه برگزار شد که تغییرات به وجود آمده در سوریه بیش از پیش بر اهمیت این نشست افزود.

دو دستور کار اصلی دور پنجم

دو موضوعی که در جریان رایزنی های دور پنجم مذاکرات بیش از همه بحث برانگیز تلقی می شود، تحولات میدانی در ادلب است؛ منطقه ای که طی هفته های گذشته صحنه درگیری های شدیدی بین نیروی های ارتش و معارضان دولت دمشق بود اما در روزهای منتهی به نشست آنکارا از حجم منازعات در آن کاسته شد.آنچه مشخص است اینکه ایران، روسیه و دولت «بشار اسد» پایان مطلقِ جنگ در سوریه و پاکسازی کانون های استقرار نیروهای معارض و تشکیلات تروریستی را خواستارند. در حال حاضر بخش هایی از ادلب در کنترل نیروهای «جبهه النصره» قرار دارد که نام «هیات تحریر الشام» را بر خود نهاده اند. از سوی دیگر گروه های تحت حمایت کشورهایی چون آمریکا، ترکیه و عربستان چالش هایی را برای حاکمیت مطلق دمشق بر قلمرو سوریه به وجود آورده اند.مساله دوم به تلاش مشترک ترکیه و آمریکا برای ایجاد منطقه امن یا به عبارتی نوار امنیتی در شمال سوریه برمی گردد که بر اساس توافق آنکارا و واشنگتن جهت حمایت از گروه های تحت حمایت این دو بازیگر و تامین منافع آنان در حال و آینده سوریه صورت گرفته است. این اقدام بر خلاف توافقات ادوار پیشین مقامات ترکیه با دو کشور دیگر حاضر در روند آستانه و در تناقض با اصل تمامیت ارضی سوریه است.