اقتصاد گردان – احسان شمشيري مقايسه ارقام و سهم عقود بانكي از مانده تسهيلات بانك ها و موسسات اعتباري در خرداد 98 نشان مي دهد كه عقد مرابحه كه از تيرماه سال 94 تا كنون به ليست عقود بانكي اضافه شده، ظرف مدت 4 سال توانست به رتبه سوم عقود بانكي با سهم 11 درصدي و مانده 147 هزار ميليارد توماني برسد. سبقت مرابحه با سهم 11 درصدي و كسب رتبه سوم در چهارسال گذشته بعد از عقد مشاركت مدني و فروش اقساطي و پيشي گرفتن آن از قرض الحسنه ومشاركت حقوقي نشان مي دهد كه همچنان جاي عقود و روش هاي تامين اعتبار ديگري در نظام بانكي ايران خاليست و ارائه اين عقود مانند مرابحه با استقبال مردم مواجه شده و در تامين اعتبار و تامين نياز بسياري از فعالان اقتصادي و خانوارها موثر بوده است. بررسی آمار عملکرد بانک ها و موسسات اعتباری کشور حاکی از آن است که مبلغ کل مانده تسهیلات اعطایی در خرداد 98 نسبت به اسفندماه سال 97 رشد 2.6 درصدی داشته و به 1333 هزار ميليار تومان رسيده است. سهم بانك هاي تجاري 216 هزار ميليارد تومان، بانك هاي تخصصي 276 هزار ميليارد تومان و بانك هاي خصوصي يا غير دولتي 840 هزار ميليارد تومان مانده تسهيلات دارند.
بررسی جدیدترین آمار عملکرد بانک ها و موسسات اعتباری کشور در خرداد 98 نشان می دهد که مانده تسهیلات اعطایی بانک ها و موسسات اعتباری 13336.1 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به اسفند سال 97 که 13001.7 هزار میلیارد ریال بود 2.6 درصد افزایش یافته است. همچنین تسهیلات قرض الحسنه 6.2 درصد از کل تسهیلات اعطایی بانک ها و موسسات اعتباری را تشکیل داده و سهم حجم عمده عملکرد تسهیلاتی بانک ها مربوط به مشارکت مدنی با سهم 30.5 درصد و فروش اقساطی با سهم 29.1 درصد است.پس از مشاركت مدني و فروش اقساطي كه روي هم حدود 60 درصد كل مانده تسهيلات را به خود اختصاص داده اند و در ساخت و ساز و قراردادهاي مشاركتي فعاليت مي كنند، سهم و جايگاه سوم مربوط به مرابحه با 11 درصد سهم از مانده تسهيلات است رتبه چهارم نيز متعلق به قرض الحسنه با 6.2 درصد، رتبه پنجم مربوط به جعاله با 4.7 درصد، رتبه ششم مشاركت حقوقي با 3 درصد، و رتبه هاي بعدي به مضاربه با 1.1 درصد، سلف با 1 درصد، اجاره به شرط تمليك با 0.6 درصد، سرمايه گذاري مستقيم با نيم درصد، بوده است
به لحاظ عددی در پایان خردادماه سال جاری 831.7 هزار میلیارد ریال از کل تسهیلات اعطایی بانک ها و موسسات اعتباری کشور قرض الحسنه بوده که این میزان نسبت به اسفند ماه سال 96 که 784.9 هزار میلیارد ریال بوده، 6 درصد رشد نشان می دهد.
بر پایه این گزارش، تسهیلات پرداخت شده در بانک های تجاری کشور در پایان خرداد 98 متفاوت بوده به نحوی که 8.4 درصد از وام های بانک های تجاری قرض الحسنه بوده که رقم آن 181.1 هزار میلیارد ریال بود. میزان تسهیلات اعطایی قرض الحسنه بانک های تجاری در اسفند سال قبل از آن 167.9 هزار میلیارد ریال بوده است.در بانک های تجاری کشور، سهم عمده تسهیلات پرداختی مربوط به فروش اقساطی به میزان 40.4 درصد است که رقم آن 873.6 هزار میلیارد ریال در پایان خرداد 98 بوده است. این میزان در اسفند سال 97 معادل 858.8 هزار میلیارد ریال بود.13.8 درصد تسهیلات بانک های تجاری به رقم 298.8 هزار میلیارد ریال در پایان خرداد ماه به صورت مشارکت مدنی پرداخت شده که این رقم در اسفندماه سال قبل از آن 314 هزار میلیارد ریال بوده است. به صورت کلی، سهم عمده تسهیلات پرداختی بانک های تجاری در پایان خردادماه 98 به فروش اقساطی و مشارکت مدنی اختصاص یافته است.همچنین بررسی عملکرد بانک های تخصصی در پرداخت تسهیلات به بخش های مختلف در پایان خرداد ماه 98 نشان می دهد که 3.1 درصد تسهیلات اعطایی به میزان 86.7 هزار میلیارد ریال در قالب قرض الحسنه پرداخت شده که این رقم در پایان سال قبل از آن 80.3 هزار میلیارد ریال بود.بزرگترین بخش تسهیلات پرداخت شده در بانک های تخصصی کشور مربوط به فروش اقساطی می شود به نحوی که در پایان خرداد ماه سال جاری 53.1 درصد کل تسهیلات اعطایی این بانک ها به رقم 1469.3 هزار میلیارد ریال در بخش فروش اقساطی بوده و این رقم در اسفندماه سال 97 به میزان 1475.5 هزار میلیارد ریال بود.بانک های تخصصی نیز در بخش مشارکت مدنی تسهیلات قابل توجهی پرداخت کرده اند به نحوی که 13.8 درصد کل منابع تسهیلاتی این بانک ها در پایان خرداد 98 به میزان 382.1 هزار میلیارد ریال در این بخش پرداخت شده است.در بخش بانک های غیردولتی و موسسات اعتباری نیز 6.7 درصد تسهیلات پرداخت شده در پایان خرداد 98 به میزان 563.9 هزار میلیارد ریال به عنوان قرض الحسنه و 40.3 درصد کل اعتبارات ارائه شده به متقاضیان در بخش مشارکت مدنی به رقم 3390.2 هزار میلیارد ریال بوده است.همچنين آمار بانک مرکزی حاکی از کاهش حجم دارایی های خارجی آن و افزایش این دارایی ها در بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی است. بر اساس تازه ترین گزارش بانک مرکزی از آمارهای بخش پولی و بانکی کشور، حجم دارایی های خارجی نظام بانکی در سه ماهه نخست سال جاری به 924 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ماه گذشته سال پیش از آن 12.9 درصد افزایش داشته است.میزان دارایی های خارجی نظام بانکی خردادماه سال گذشته 818 هزار میلیارد تومان و در اسفند ماه همان سال 917 هزار میلیارد تومان بوده است.به این ترتیب حجم این دارایی ها در خرداد ماه سال جاری نسبت به پایان سال گذشته 0.8 درصد رشد کرده است.این در حالی است که از مبلغ مذکور، بیش از 452 هزار میلیارد تومان آن مربوط به دارایی های خارجی بانک مرکزی است که حجم این دارایی ها نسبت به خرداد ماه سال گذشته که 459 هزار میلیارد تومان بوده، 1.5 درصد کاهش یافته است.حجم دارایی های خارجی بانک مرکزی در پایان سال گذشته 465 هزار میلیارد تومان بوده که میزان این دارایی ها در خرداد ماه سال جاری نسبت به پایان سال گذشته نیز 2.7 درصد کاهش داشته است.به این ترتیب، دارایی های خارجی بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی نیز در خرداد ماه سال جاری به 471 هزار میلیارد تومان رسیده و با توجه به حجم 359 هزار میلیارد تومانی دارایی های خارجی این بانک ها در سال گذشته، میزان دارایی خارجی آن ها 31.3 درصد رشد کرده است.دارایی های خارجی بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی نیز، در پایان سال گذشته 452 هزار میلیارد تومان بوده که اکنون 4.4 درصد افزایش یافته است.