به گزارش گروه حوادث جام جم آنلاین، بلافاصله فیلم هایی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می داد هواپیما در حالی که آتش گرفته از آسمان درحال سقوط است. در نصف روز تمام پیکرها از محل حادثه جمع آوری شد. بعد از آن گمانه زنی ها درباره علت سقوط آغاز شد. در این پرواز بسیاری از ایرانیان ساکن کانادا و دانشجویانی که در اوکراین تحصیل می کردند، حضور داشتند که در تعطیلات سال نو میلادی به ایران آمده و حالا قصد بازگشت داشتند. با انتشار چند فیلم جدید و جنجالی ، ادعا شد که هواپیما بر اثر اصابت موشک ساقط شده است، موضوعی که چندباره از سوی مسؤولان هواپیمایی کشور تکذیب شد که با همراهی کارشناسان همراه بود. سرانجام پس از 72 ساعت بررسی و تحقیق همه جانبه، ستادکل نیروهای مسلح اعلام کرد به علت خطای انسانی دو موشک پدافند به سمت هواپیما شلیک شده و باعث سقوط آن شده است. در این شماره از تپش که به بررسی حوادث دی ماه اختصاص دارد سراغ خانواده سرنشینان هواپیما و امدادگران رفته و آخرین وضعیت رسیدگی به پرونده را از زبان دادستان نظامی تهران تشریح کرده ایم. با گذشت یک سال از ماجرا برخی خانواده ها همچنان تمایلی به صحبت ندارد و می گویند؛ نه شکایت کرده اند و نه تمایلی به این کار دارند. پدر یکی از قربانیان می گوید: در این مدت از سازمان های مختلف سراغ من آمدند و بحث هایی برای دلجویی و حتی پیگیری قضایی پرونده مطرح کردند اما من قبول نکردم. این کارها بچه مرا زنده نمی کند. نه شکایت می کنم و نه دنبال غرامت هستم. خانواده دیگری هم از رسانه ها گلایه دارد و می گوید: در این یک سال ما و عزیرانمان فراموش شده بودیم و حالا که سالگرد حادثه رسیده به فکر ما افتاده اند. اجازه بدهید با درد خودمان سر کنیم. خانواده های دیگر هم با این که دل پر دردی دارند، ترجیح می دهند درباره این ماجرا صحبتی نکنند . در ادامه این گزارش پای صحبت های دو امدادگری نشستیم که با گذشت یک سال هنوز عملیات جست وجو را ثانیه به ثانیه به خاطر دارند. امیر رضایی امدادگر و عضو تیم واکنش سریع هلال احمر به تپش می گوید: ساعت 6 و 30 دقیقه روز هجدهم دی ماه بود که آماده می شدم برای شیفت به محل کار بروم، فرمانده با من تماس گرفت که حادثه سقوط هواپیما داریم. به میدان فردوسی رفتم و از آنجا همراه دیگر امدادگران، تا محل حادثه را 25 دقیقه ای طی کردیم. محل حادثه ، محوطه بزرگی بود و حداقل 6 تا 7 باغ شخصی مردم را شامل می شد. من 13 سال امدادگر جاده بودم و تصادفات زیادی دیدم که حتی منجر به قطع عضو شده بودند اما با ورود به محل سانحه اولین چیزی که دیدم ، پیکرهای نیم تنه بود که در محل سقوط دیده می شد. همان لحظات اولیه که مطمئن شدیم کسی در این حادثه زنده نیست شروع به جمع آوری پیکرها کردیم، محل افتادن پیکرها بسیار وسیع بود و حتی از روی درختان باغ ها اجساد را جمع می کردیم. در قسمتی که ما مشغول عملیات بودیم کم کم خانواده ها حضور پیدا کردند و از امدادگران سراغ بچه هایشان را می گرفتند، خیلی ها می گفتند بچه ما زنده است، نشانی می دادند اما ما نمی توانستیم جواب آنها را بدهیم . حجم حادثه به قدری زیاد بود که قدرت جوابگویی به خانواده ها را نداشتیم. بعد از پایان عملیات جمع آوری اجساد، کار جمع آوری لوازم همراه مسافران آغاز شد، چند دفترچه خاطرات مسافران را دیدم که از آرزوهایشان نوشته بودند و با خدا درددل کرده بودند. اسباب بازی کودکان را دیدم که ما را به شدت تحت ثاثیر قرار داد. یکی از صحنه هایی که مرا به شدت ناراحت کرد و حتی برای آن اشک ریختم، دیدن پیکر کودکان بود، ما به حوادث زیادی اعزام شده ایم اما من و تمام همکارانم که فرزند داریم، وقتی کودکی دچار حادثه می شود یا جانش را از دست می دهد، به شدت تحت تاثیر قرار می گیریم. وقتی پیکر مسافران کودک این سانحه را دیدم،تحت تاثیر قرار گرفتم. عملیات امداد از ساعت 6و 30 دقیقه آغاز شد و تا ساعت 14 ادامه داشت ولی به دلیل حجم حادثه و دلخراش بودنش انگار ساعت های زیادی آنجا بودیم. حامد علیخانی عضو تیم واکنش سریع هلال احمر و مسؤول یکی از تیم های فعال در حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی که به عنوان اولین تیم امدادی بعد از نیروهای هلال احمر شهریار به محل سقوط بوئینگ رسید، در مورد روز سقوط و مشاهداتش از صحنه حادثه به تپش گفت: آن روز شیفت کاری من بود، دو دقیقه بعد از سقوط هواپیما روی شبکه بحران موضوع اعلام شد و ما به سمت محل سانحه راه افتادیم. وقتی به محل حادثه رسیدیم هوا گرگ و میش بود و مه صبحگاهی با دود و آتش در صحنه عجین شده بود. ما از سمت شهرک های مسکونی وارد محل سانحه شدیم و به جز ما فقط امدادگران شهریار و آتش نشانی حضور داشتند. صحنه سانحه دست نخورده و شبیه فیلم های ترسناک بود، زمین تکه به تکه آتش گرفته بود. خودرو را که پارک کردیم و پیاده شدیم اولین صحنه ای که دیدیم دو پیکر بود که روی نرده های یک باغ در محل سقوط ، افتاده بودند. در طول مسیر در حال چیدن نقشه امدادی بودیم و تکنیک ها را مرور می کردیم، ولی آنچه می دیدیم تمام فکر و تکنیک های ما را به فراموشی سپرد و ذهنیت ما را از حادثه پاک کرد. من سابقه حضور در صحنه حادثه سقوط هواپیمای کاسپین در قزوین را داشتم اما این حادثه با آن فرق داشت، در حادثه قزوین محل حادثه محدود و بزرگترین عضو بدن که ما پیدا کردیم اندازه کف دست بود اما اینجا در تمام محیط پیکرها پخش شده بود؛ اجسادی که قابل شناسایی بودند. اولین اقدام ما زنده پیدا کردن افراد است، برای همین جست وجو برای یافتن زنده های احتمالی را آغاز کردیم اما هرچه می گشتیم فقط جسد و خون بود. در همان لحظه برخورد هواپیما با زمین همه فوت کرده بودند و کسی زنده نمانده بود. در لحظات اولیه فقط تیم های خودمان حضور داشتند تا این که ساعت 7 و 40 دقیقه دیگر اکیپ های امدادی هم وارد شدند. با رسیدن تجهیزات جمع آوری اجساد ، مشغول جمع آوری پیکرها شدیم، پیکرهایی که بیشتر نیم تنه و برخی از روی صورت قابل شناسایی بودند. پراکندگی اجساد زیاد بود و ما مجبور شدیم هر تکه را داخل یک کاور قرار دهیم. برخی اندام ها قابل تشخیص نبودند. ابتدا سه کیسه از اجساد کشف شد و در نقطه ای قرار گرفت، بعد هم که اجساد به صورت کلی جمع آوری و در همان نقطه چیده شدند که در عکس های منتشر شده از محل حادثه مشخص است. ما در حادثه سقوط هواپیمای کاسپین فقط 15 کیسه جسد کشف کردیم، اما اینجا برخی چهره ها قابل تشخیص و اندام ها سالم بودند. حدود ساعت 9 و 30 دقیقه بود که متوجه شدیم خانواده سه نفر از سرنشینان هواپیما خود را به محل حادثه رسانده اند. صحنه عجیبی بود، ما خودمان عزادار سرنشینان بودیم و سعی کردیم سمت خانواده ها نرویم، چرا که پاسخی نداشتیم به آنها بدهیم. در محل سقوط هواپیما وسایلی جمع آوری کردیم که ناراحتی ما را چند برابر کرد. از قبیل کفش های کودکانه، عروسک ، بلیت مسافران و... سیر رسیدگی قضایی به پرونده با گذشت یک سال از سانحه ،پرونده در مرحله رسیدگی قرار گرفته است. سخنگوی دستگاه قضا در آخرین نشست خود با خبرنگاران درباره این پرونده گفت: در مورد جانباختگان این حادثه اقدامات اولیه برای پرداخت خسارت انجام شده و آنچه متوجه ماست رسیدگی قضایی منجر به وقوع این سانحه است. بلافاصله پرونده قضایی تشکیل و تحقیقات مفصل و کارگروه های متعدد برگزار شد و چون نیازمند بازخوانی جعبه سیاه هواپیما بودیم، این جعبه سیاه خارج از ایران با حضور نماینده جمهوری اسلامی ایران بررسی و نتیجه آن در اختیار بازپرس پرونده قرار گرفت. اسماعیلی اظهارکرد: تحقیقات این پرونده تکمیل شده و تا پایان دی ماه این پرونده رسیدگی می شود و البته پیش از این هم جلسات متعددی با خانواده های جانباختگان داشتیم و گزارشات سانحه و شبیه سازی این سانحه در اختیار خانواده ها قرار گرفته است. خطای مشهود و روشن عامل انسانی دادستان نظامی استان تهران هم جزئیات رسیدگی قضایی به این پرونده را اعلام کرد و از بازداشت تنها یک متهم در این پرونده خبر داده و می گوید بقیه متهمان با تودیع قرار وثیقه آزاد هستند. غلام عباس ترکی در مورد آخرین نتایج تحقیقات گفت: دو پرواز شبیه سازی سانحه انجام شد و 40 متخصص پس از بررسی دقیق زوایای این حادثه نظر خود را اعلام کردند. بر اساس گزارش کارشناسان،بررسی های سازمان هواپیمایی کشور و نتایج حاصل از عملیات شبیه سازی، سامانه پدافندی بعد از آخرین جابه جایی تاکتیکی، موقعیت شمال سامانه را به علت فراموشی تنظیم نمی کند و به همین دلیل اهداف را در صفحه رادار با تغییر فاحش موقعیت مشاهده می کرده است. کاربران سامانه در واقع هواپیمای اوکراینی را به عنوان جسم پرنده در خارج از مسیر باند پروازی می دیدند و چون رادار آن قادر به تشخیص هواپیما از سایر اجسام پرنده نبوده، وضعیت برای آنها این گونه تداعی می شود که هدف متخاصمی به سمت تهران در حال حرکت است و هنگامی هم که درصدد کسب تکلیف از شبکه پدافندی برمی آیند، به دلیل عدم برقراری ارتباط و مبادله پیام، فرمانده با اعتقاد به کمی زمان مقابله با خطر، شخصا تصمیم به شلیک می گیرد. تفکیک خطای انسانی از خطای سیستمی در وقوع این سانحه ضروری است. خطای عامل انسانی که موجب وقوع سانحه شده خیلی مشهود و روشن است، ولی با ضعف و اشکالی در خود سامانه، دستورالعمل ها و ساختار های شبکه پدافندی کشور و هواپیمایی کشوری مواجه نشدیم و معتقدیم به رغم سخت بودن تصمیم گیری به دلیل فضای حاکم در شب حادثه، اگر کاربر و فرمانده سامانه دقت لازم را به خرج می داد این حادثه اتفاق نمی افتاد. دادستان نظامی استان تهران در مورد برخی از شایعات مطرح شده هم گفت: فرضیه هایی که درباره حمله سایبری، هک سامانه پدافندی، اختلال در سامانه های هواپیما و شبکه پدافندی مطرح شد، با دلایل متقن به اثبات نرسید. تپش ضمیمه حوادث روزنامه جام جم