پس از اینکه ترامپ امریکا را در در سال 2018 از برجام خارج و تحریم های غیرقانونی و یکجانبه را علیه ایران اعمال کرد تهران برای حفظ برجام بیش از یک سال به تروئیکای اروپایی فرصت داد تا با عمل به تعهدات خود مانع از اقدامات متقابل ایران بر اساس بندهای 26 و 36 برجام شوند.
با وجود این فرصت دهی تهران، تروئیکای اروپایی با وقت کشی و دادن وعده های سر خرمن ارائه طرح های جایگزین سوئیفت مانند اینستکس سعی کرد ایران اقدام متقابل انجام ندهد.
اما به دلیل این که طی این مدت هیچ اقدامی در جهت برخورداری ایران از مزایای اقتصادی برجام صورت نگرفت دولت ایران گام های پنجگانه ای را در کاهش تعهدات هسته ای خود برداشت تا غربی ها متوجه شوند که خیابان برجام یک طرفه نیست.
در آخرین اقدامی که ایران برای حفظ برجام و متقاعد کردن طرف های مقابل به انجام وظایف خود برداشت تولید اورانیوم فلزی و مصوبه مجلس شورای اسلامی بود. این مصوبه تا تاریخ 5 اسفند سال جاری فرصت داد که در صورت لغو نشدن تحریم ها ایران به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی پایان دهد.
این ارزیابی در محافل غربی طرح می شد که در صورت شکست ترامپ و پیروزی بایدن وعده های او مبنی بر بازگرداندن امریکا به تحریم ها لغو خواهد شد و همه چیز در مسیر عادی قرار خواهد گرفت.
انتخابات ریاست جمهوری امریکا سوم نوامبر برگزار و بایدن پیروز شد اما نه تنها او گامی در مسیر بازگشت به برجام و رفع تحریم های ایران بر نداشت بلکه تیم همراه او از جمله وزیر خارجه بارها از تقویت و طولانی کردن برجام و همچنین گنجاندن برنامه موشکی و نقش منطقه ای ایران در توافق جدید سخن گفتند.
در عمل این مواضع نشان داد که دولت جدید امریکا بر خلاف وعده های انتخاباتی خود همان راهی را طی می کند که ترامپ در خصوص ایران در دستور کار داشت.
در چنین شرایطی عمل به گام دیگر ایران در پایان دادن اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی یکی از اهرم های فشاری بود که می توانست هم برای دولت امریکا دستاویزی برای پاسخ دادن به مخالفان برجام در داخل کنگره و رژیم صهیونیستی باشد هم اهرمی برای تهران که منافع کشور را از باقی ماندن در برجام تامین نماید.
اما متاسفانه روز یکشنبه در دیدار رافائل گروسی با رئیس سازمان انرژی اتمی توافقی به دست آمد که به نظر می رسد بر خلاف مصوبه مجلس شورای اسلامی بوده و هم پالس ضعف به دولت امریکا می دهد.
در بیانیه پایانی این دیدار آمده است که به جای بازرسان به مدت سه ماه اطلاعات برخی فعالیت های هسته ای ایران توسط دوربین ضبط و نگهداری خواهد شد و چنانچه ظرف 3 ماه تحریم ها به طور کامل قطع شد ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس قرار خواهد داد و در غیر این صورت اطلاعات پاک خواهد شد.
روشن است که مصوبه مجلس در صورتی می تواند به عنوان یک اهرم باشد که یک ابهام در فعالیت هسته ای وجود داشته باشد و وقتی ما می گوییم دوربین ها ضبط خواهند کرد در صورت لغو تحریم ها فعالیت های ضبط شده را در اختیار آژانس قرار می دهیم به این معنی است که به فشارهای خود ادامه دهید چرا که قرار نیست اتفاقی بیفتد که ما نتوانیم فعالیتهای ضبط شده را تحویل ندهیم.
البته این ارزیابی به این معنی نیست که چه اتفاقی قرار است در فعالیت های هسته ای بیفتد اما چرا دولت باید خود را در برابر گرگ های کاخ سفید خلع سلاح کند؟
در تقویت این ارزیابی به برداشت رسانه های بیگانه از توافق دولت با آژانس اشاره می شود که مصوبه مجلس را در فشار به غرب خنثی کرده است.
رضا تقی زاده در گفتگو با تلویزیون ایران اینترنشنال درباره این توافق می گوید خلاصه توافقی که صورت گرفته این است که در عمل اجرای پروتکل الحاقی به مدت سه ماه دیگر صورت بگیرد به گونه ای قانونی که در مجلس به عنوان قانون لغو تحریم ها تصویب شده معلق بماند.
در چنین شرایطی به نظر می رسد این اقدام دولت هم اهرم فشار ایران برای لغو تحریم ها را خنثی کرده و هم اینکه دست جو بایدن برای توجیه لغو تحریم های ایران در داخل امریکا را بسته است.
اکنون جمهوریخواهان و دیگر مخالفان برجام به بایدن می گویند جای نگرانی نیست به فشار ادامه بده.

----------------------------------------------------

رضا محمدمراد